Odsłony: 113
Ponad trzydzieści lat temu, gdy pecety dopiero raczkowały na polskim rynku – choć już od prawie dekady przebijały się uparcie na światowym – bodaj w miesięczniku “Komputer” pojawiło się skromne ogłoszenie małej poznańskiej firmy reklamującej program SuperMemo. Zwięzły opis jego możliwości obiecywał edukacyjny raj – co najmniej dziesięciokrotne przyspieszenie procesu uczenia się języków obcych.
Jako odwieczny miłośnik języków – a akurat w dniu pierwszych wolnych wyborów do Sejmu kupiłem sobie peceta, Amstrada 1512 XT pracującego pod kontrolą DOS – natychmiast zamówiłem program, co stało się chwilę później jednym z najważniejszych wektorów mojego zawodowego życia, które od trzydziestu lat koncentruje się na publicystyce informatycznej, z czego ponad dwadzieścia lat w redakcjach czasopism komputerowych. Wektorem tym były programy do nauki języków obcych.
System Leitnera
U podstaw SuperMemo leży system Leitnera – zaprojektowany w latach 70. przez niemieckiego prawnika i dydaktyka system uczenia się słownictwa i zwrotów za pomocą fiszek wypełnianych obustronnie słówkami, np. na awersie słowem “home”, a na rewersie “dom”. Polega to na spoglądaniu na jedną stronę fiszki i próbie odtworzenia z pamięci odpowiednika wyrazu w drugim języku. Zależnie od poprawności odpowiedzi i czasu jej udzielenia fiszkę wrzuca się do odpowiedniej przegródki. Po pewnym czasie sięga się ponownie po tę fiszkę, ale czas ten ulega sukcesywnemu zwiększaniu, co właśnie jest ideą powtarzania w systemie Leitnera. Łacińska sentencja Repetitio est mater studiorum (powtarzanie jest matką studiowania) zyskuje w nim nowy wyraz, bardziej zniuansowany i dostosowany do ludzkiej umysłowości.
System ten stosowałem intuicyjnie jeszcze w liceum i na studiach, za głębokiej komuny, wypisując ręcznie tysiące fiszek, głównie dla języka niemieckiego i angielskiego. A choć tekturowe fiszki funkcjonują na rynku do dzisiaj, a ostatnio nawet przeżywają renesans, to jednak dopiero elektroniczne narzędzia przydały im zupełnie nowych możliwości, jak zróżnicowane mechanizmy rozkładania powtórek, optymalnie dostosowanych do możliwości intelektualnych i czasowych ucznia czy włączanie do fiszek obrazów, nagrań dźwiękowych i wideo. Kolosalnie zwiększyło to edukacyjną wartość językowych baz danych.
Eksplozja programów
Kolejne dziesięciolecia były świadkami ogromnego rozwoju aplikacji do powtarzania słówek – lepszych, gorszych, bardziej czy mniej rozwiniętych, łatwiejszych i trudniejszych w obsłudze. Z satysfakcją warto zauważyć, że przez wiele lat światowym liderem było właśnie wspomniane polskie SuperMemo o wyrafinowanym, stałe ulepszanym mechanizmie rozkładania powtórek.
Dzisiaj rynek tych programów jest ogromny. To aplikacje instalowane w komputerze, usługi na serwerze, dziesiątki małych „apek” w mobilnych ekosystemach Android i iOS (najlepiej ich szukać w repozytoriach za pomocą wyrazu kluczowego ‘flashcards’). I mamy tu do czynienia z jeszcze jedną, bardzo ważną cechą, jaką jest dostępność baz danych z wielu urządzeń – z komputera stacjonarnego, laptopa, tabletu i smartfona. Baza słówek znajduje się na serwerze, a my możemy kontynuować naukę zarówno siedząc przy domowym biurku, jak i w kolejce do urzędu czy lekarza.
Kliknięcie powoduje wyświetlenie obrazka.
Fiszkoteka
Dochodzę w tym miejscu do bohatera mojego résumé, polskiej usługi Fiszkoteka, która dysponuje pewną niezwykłą właściwością stawiającą ją w rzędzie najlepszych tego rodzaju programów. Jest nią mianowicie automatyczne generowanie nagrań wprowadzonych haseł. Zaimplementowane tam systemy potrafią utworzyć nagrania dla kilku języków kongresowych, z angielskim, francuskim czy niemieckim na czele. Obecnie mechanizmy te są już na tyle dopracowane, że są w stanie wygenerować pliki dźwiękowe niewiele odbiegające od nagrań żywych lektorów, zaś o ich przewadze decyduje to, że odtwarzają te właśnie teksty, które są nam akurat potrzebne. A więc to my decydujemy o treści, zaś Fiszkoteka posłusznie nam ją udźwiękawia.
Co więcej, system potrafi nawet automatycznie tłumaczyć z jednego języka na drugi, jednak tutaj już jakość nie zawsze jest najlepsza (to kłopot wszystkich elektronicznych tłumaczy), zatem musimy włożyć więcej pracy w przygotowanie elektronicznych fiszek. Zdrowy rozsądek za przewodnika, a łatwo zorganizujemy sobie pracę. Zresztą użytkownicy mogą się dzielić zasobami, tworząc publiczne bazy słówek. Są też komercyjne bazy danych przygotowane przez producenta.
Fiszkoteka oferuje darmową wersję usługi, jednak na tyle ograniczoną funkcjonalnie, że nie najemy się nią w stopniu, jaki by zaspokajał nasz apetyt. Z drugiej strony roczna cena usługi Premium (99 złotych) nie ma charakteru zaporowego, a poza wszystkim wiele szkół współpracuje z usługodawcą na rzecz swoich uczniów, którzy otrzymują zwykle dostęp za darmo.
Szkolny rynek
Właśnie rynek szkolny i studencki jest wyjątkowo wdzięcznym polem penetracji dla takiej usługi. Nauka języków obcych bazuje dzisiaj na klasyfikacji Rady Europy (CEFR – Common European Framework of Reference for Languages, czyli Europejski System Opisu Kształcenia Językowego), która dzieli zasoby leksykalne na poziomy od A1 do C2. Sześć poziomów obejmuje narastające po mniej więcej tysiąc jednostek zasoby słownikowe, przy czym w liceach dąży się zazwyczaj do opanowania przynajmniej poziomu B1, o ile nie B2. Wymagałoby to tworzenia baz elektronicznych fiszek w tempie pięciu dziennie przez pięć dni w tygodniu, by spokojnie opanować materiał leksykalny – słówka, kolokacje, zwroty i wyrażenia tworzone na podstawie podręczników szkolnych i lektur uzupełniających. To zaledwie 10 minut pracy dziennie. Zresztą bazy takie mogą być budowane i współdzielone przez spółdzielnie uczniowskie, aby więcej głów dbało o ich należyty poziom.
Współczesny, zelektronizowany system Leitnera, we wszystkich swoich odmianach, jest narzędziem, które wyniosło naukę języków obcych na nowy poziom, znakomicie wspomagając naukę z podręcznika. A to właśnie braki w słownictwie powodują, że mamy problemy z płynnym i precyzyjnym wysławianiem się w kontaktach z cudzoziemcami, zarówno w bezpośredniej rozmowie, jak i w mediach społecznościowych.
Adres: fiszkoteka.pI