Odsłony: 453
Nie ma lepszej metody skutecznego opanowania i wyzyskania technik map myśli niż ćwiczenie, niż regularne ich praktykowanie. Są różne zastosowania map myśli, w tym m.in. notowanie na bieżąco wykładów czy prelekcji, ale za najbardziej istotne pole zastosowania uważam (oprócz własnych projektów, np. wyjazdu wakacyjnego) robienie notatek z książek i czasopism. Pozwala to skutecznie opracować strukturę jakiegoś wycinka wiedzy, np. rozdziału z podręcznika. Pozwala przełożyć niewygodną postać linearną na strukturalną.
Dlatego szczególnie mocno zachęcam zawsze do tej aktywności uczniów i studentów, dla których pochłanianie i przetwarzanie wiedzy jest codziennością. Nabranie nawyków skutecznego pozyskiwania i porządkowania wiedzy to wyprawka intelektualna na całe życie, przede wszystkim zawodowe.
Pokażę na praktycznym przykładzie, jak może się taka technika przydać. Wziąłem na warsztat pasjonującą skądinąd książkę Normana Goodmana, “Wstęp do socjologii” (Zysk, 2009), a w niej rozdział zatytułowany “Kultura”. To tzw. big picture tematu, zarys problematyki, który autor pomieścił na 16 stronach, podając podstawowe definicje i strukturę wiedzy.
Zdając sobie sprawę z hierarchiczności przekazywanej wiedzy, postanowiłem przełożyć linearny z natury tekst rozdziału, gdy od pojętności czytelnika zależy rozumienie przekazywanej treści, na drzewo wiedzy, gdzie jedne problemy są nadrzędne, a inne są ich naturalnymi rozwinięciami.
Wykorzystałem w tym celu program iMindMap (rozwijany przez firmę prof. Buzana), gdzie jest narzędzie do tzw. szybkiego dodawania myśli. Posłużyłem się wariantem tego narzędzia o nazwie sieć Bubble Web, w którym po prostu dodawałem przeczytane w rozdziale pojęcia do pęczniejącej sukcesywnie siatki, czyniąc przy tym najważniejszą operację myślową: hierarchizowanie wiedzy i układanie kolejnych idei na właściwej gałęzi i na właściwym szczeblu. Licząc się naturalnie z możliwością popełniania błędów, które wszakże dają się łatwo poprawić.
Układane stopniowo pomysły (pojęcia) utworzyły w tym narzędziu naturalną siatkę wiedzy, aczkolwiek o charakterze brudnopisu – taki jest przecież zamysł, to dopiero szybkie dodawanie pomysłów. A wygląda to tak:
Jeśli po pewnym czasie doszedłem do wniosku, że któreś z pojęć jest źle umieszczone, zmieniłem wariant narzędzia na grupy Bubble Groups i przeciągnąłem pojęcia w inne miejsce.
Po sprawdzeniu, czy etap szybkiego dodawania pomysłów, tworzenia brudnopisu, jest ukończony, zmieniłem widok z narzędzia Szybkiego dodawania na widok właściwych Map myśli. Zresztą nic nie stoi na przeszkodzie, by od razu budować mapę myśli – jeśli ktoś nie dysponuje programem iMindMap (czyli zapewne zdecydowana większość użytkowników), może od razu tworzyć właściwą mapę.
W tym widoku dokonałem już ostatecznego formatowania mapy myśli, przyjmując najwygodniejszą dla siebie postać graficzną.
Centralny temat mapy, czyli Kultura, ma kilka rozgałęzień, tematów głównych, jakimi są Definicja kultury, Rodzaje kultury, Znaki, Kultura a wolność, Zmienność kultur w czasie i przestrzeni, wreszcie Normy i ich przestrzeganie. Wszystkie te gałęzie mają naturalnie swoje rozgałęzienia, np. Kultura a wolność ma podtematy mówiące o zwiększaniu z jednej strony wolności, z drugiej zaś na jej zmniejszaniu. I kilka ilustrujących to przykładów.
Ten hierarchiczny, kilkuszczeblowy wykres problematyki jest ogólnym obrazem treści rozdziału. Rzutem oka na mapę – choćby na jej wyeksportowaną do postaci grafiki wersję – postrzegam całość przedstawionej w rozdziale podręcznika problematyki. Podobnie mogę opracować pozostałe rozdziały, a potem tematykę każdego z nich przypominać sobie paroma minutami przyglądania się szczegółom mapy. To znakomicie odświeża wiedzę, bo linearny układ treści podręcznika jest nie do zapamiętania, a obraz struktury wiedzy jest dużo łatwiejszy do zapamiętania i odtworzenia. Zwłaszcza gdy mapa będzie sumiennie skonstruowana. Na przykład z dodatkowo wstawionymi tam fotografiami czy rysunkami, albo zwykłymi ikonami. Te mnemotechniczne metody służą właśnie skojarzeniom, lepszemu rozumieniu i zapamiętywaniu.
Zainwestowanie pewnej ilości czasu w mapy myśli oszczędzi go wielokrotnie więcej w powtarzaniu wiedzy, a przede wszystkim znacznie zwiększy skuteczność zapamiętywania, rozumienia, kojarzenia. Wiedza w danej dziedziny jest całością, zatem kojarzenie jej fragmentów jest kluczowe dla skuteczności studiowania.
Moja książka o komputerowych narzędziach do map myśli jest już po składzie, ma wyjść w październiku. Czyli wtedy, gdy studenci zaczną kolejny rok studiów. Naturalnie zachęcam do jej kupienia, zwłaszcza że będzie zawierała dodatkowo kolekcję filmów (screencastów) pokazujących pracę z potężnym, bezpłatnym programem XMind.